Tanden wisselen

Het melkgebit is geen sterk gebit. Dat is ook waarom een kind bij het ouder worden zijn tanden moet inwisselen voor volwassen exemplaren. Kindertanden zijn weliswaar een stuk witter, maar de beschermende glazuurlaag is een stuk doorzichtiger en dunner dan die van blijvende tanden en kiezen. U begrijpt nu waarschijnlijk ook dat kinderen vaker en sneller in de tandartsstoel belanden. Het risico op slijtage en gaatjes is veel groter bij een melkgebit, dus is het misschien maar beter dat zij op jonge leeftijd al gaan tanden wisselen.

Wanneer tanden wisselen?

Het wisselen van tanden gebeurt bij ieder kind volgens drie fasen: de eerste wisselfase, de rustfase en de tweede wisselfase. Natuurlijk zijn er ook kinderen die een iets ander patroon laten zien en erg vroeg beginnen met tanden wisselen. Het is uitzonderlijk, maar toch komt het voor dat kinderen van 4 à 5 jaar met wiebeltanden in hun mond rondlopen. Andersom zijn er ook kinderen die laat wisselen, maar meestal gebeurt dit vanaf een jaar of 6. Het verdere verloop is dan (ongeveer) als volgt:

1. De eerste wisselfase (6-8 jaar)

De leeftijd waarop de meeste kinderen beginnen met tanden wisselen is zogezegd 6 jaar. Tijdens deze fase ontdekken zij voor het eerst welke tanden allemaal in te wisselen zijn voor stevige volwassen jongens. De centrale snijtand van de onderkaak bijt meestal het spits af, tenzij er in diezelfde onderste rij eerder nog een volwassen kies doorkomt. Daarna is het de beurt aan de nieuwe kiezen in de bovenkaak om achter de melkkiezen te groeien. Ook laten alle tweede snijtanden tijdens deze wisselfase los; dat geldt zowel voor boven- als onderin.

2. De rustfase (9-10 jaar)

Op de eerste wisselfase volgt meestal een pauzemoment van één à twee jaar. Dit is de zogeheten rustfase waarin er even geen nieuwe tanden of kiezen doorkomen. Toch is het gebit volop in ontwikkeling. In het kaakbot maakt het lichaam intussen nieuwe wortels aan, terwijl de kinderwortels worden afgebroken. Ook ontstaan er nieuwe volwassen tanden en kiezen voor de volgende wisselfase.

3. De tweede wisselfase (11-14 jaar)

Zodra de leeftijd van kinderen in de dubbele cijfers komt, dan laat de tweede wisselfase niet lang meer op zich wachten. Nu is het als eerste de beurt aan de onderste hoektanden en de kleine kiezen (onder en boven). Tanden wisselen duurt meestal tot de leeftijd van 13 à 14 jaar, waarna het volledige melkgebit is omgezet naar een volgroeid volwassengebit. Zonder daarvoor een ander te vervangen, komen er in de tussentijd ook extra kiezen bij. In de onder- en bovenkaak groeien achterin 2e grote kiezen door.

Pas jaren later - meestal tussen de 18 en 24 jaar - komen ook de verstandskiezen door. Dit gebeurt overigens niet altijd en als ze wel doorbreken, dan is er vaak nauwelijks ruimte voor. Daarom worden verstandskiezen meestal door de tandarts verwijderd.

Merkt een kind iets van tanden wisselen?

Verreweg de meeste kinderen merken er niets van wanneer nieuwe tanden en kiezen doorbreken. Ook het wisselen van tanden gaat in de meeste gevallen erg soepel, pijnloos en vaak ook vanzelf. Een enkele keer zal de tandarts misschien een helpende hand bieden. De kiemen van de volwassen tanden liggen achter de melktanden. Door beweging van de mond raken de melktanden los en vallen ze er vaak vanzelf uit.